Një mbrëmje të ftohtë të vonë, në dimrin e vitit 1999, po prisja trenin në stacionin Termini në Romë, kur vura re një zonjë të moshuar që përpiqej të mbante valixhet e saj dhe i ofrova ndihmë. “Signorina,” – zëri i saj dridhej lehtësisht. “Për fat ka ende të rinj si ty. Isha shumë e shqetësuar. Stacion është plot me hajdutë shqiptarë. Është si pushtim”.
Atëherë nuk pata guxim t’i thoja se isha shqiptare. Një nga të privilegjuarat – studente me bursë, ndryshe nga bashkëqytetarët e mi që punonin si pastrues, ndërtues, kujdestarë dhe punonjës seksi. Ne bënim titujt kryesorë në Itali në ato kohë.
Ndonjëherë si një komb kontrabandistësh, tutorësh dhe hajdutësh; ndonjëherë si individë të dështuar, të socializuar nën një sistem të ndryshëm, që përpiqeshin të integroheshin; dhe ndonjëherë si njerëz të korruptuar e dembelë, të paaftë për të zbatuar në vendin e tyre formulën e suksesit që kishin parë të transmetohej mbi Detin Adriatik në kanalet televizive të Silvio Berlusconit.
"Pushtues" ishte vetëm një nga etiketimet. Megjithatë, në kuptimin e mirëfilltë, i vetmi pushtim në historinë e dy vendeve kishte ndodhur në drejtim të kundërt. Më 7 prill 1939, kur trupat e Musolinit zbarkuan në qytetin tim të lindjes, Durrës, dhe aneksuan mbretërinë shqiptare në mbretërinë e Italisë, duke e përdorur atë si një bazë ushtarake për pushtimin e mëvonshëm të Greqisë, duke shfrytëzuar bakrin, kromin dhe burimet e tjera natyrore, dhe duke zbukuruar flamurin shqiptar me simbole fashiste.
Që nga fundi i sundimit komunist në fillim të viteve '90, asnjë politikan shqiptar nuk guxoi të sfidojë ndonjë qeveri italiane mbi trashëgiminë e marrëdhënies koloniale të saj me Shqipërinë. Përkundrazi, si me marrëveshjen e fundit që i mundësoi qeverisë së Giorgia Melonit të përpunonte kërkesat për azil në mënyrë jashtëterritoriale në Shqipëri, shpesh festohet miqësia historike speciale midis dy kombeve. Në fund të fundit, ndryshe nga pushtimi italian i Etiopisë, ne u shpëtuam nga armët kimike. Incidenti në mars të vitit 1997, në të cilin dhjetëra gra dhe fëmijë u mbytën pasi u goditën nga një patrullë detare italiane, tani klasifikohet si një aksident.
Megjithatë, një qeveri nuk është kurrë e njëjtë me popullin e saj. Shumë shqiptarë e kujtojnë me mirënjohje mikpritjen që morën nga vitet '90 e tutje. Gjatë viteve të mia të studimit në Romë, takova dhjetëra italianë që më siguronin se të huajt ishin të mirëpritur dhe më kërkonin falje për fyerjet që shpesh dëgjoja në publik. Ata shpjegonin se edhe italianët dikur kishin qenë emigrantë. Ata nuk ishin ndër ata që besonin në mitin e "Italiani brava gente" (Italianët, njerëz të mirë), që shërbeu për të normalizuar dhe justifikuar trashëgiminë e Musolinit. Nuk mendonin se kombi duhet të ishte mbi gjithçka. Nuk votonin për parti si ajo e Melonit.
Zyrtarët britanikë, përfshirë edhe Keir Starmer, kanë deklaruar se qeveria e Mbretërisë së Bashkuar është e interesuar për një marrëveshje migracioni si ajo me Shqipërinë. Nuk do të jetë me Shqipërinë. Qeveria shqiptare më parë ka shqyrtuar kërkesat nga zyrtarët britanikë dhe i ka refuzuar ato, duke deklaruar se vendi nuk do të bëhet kurrë një vend "grumbullimi" për Evropën.
Megjithatë, e vetmja gjë që Britania ka nevojë për një marrëveshje ekuivalente është një ish-koloni me një qeveri që ka kujtesë aq të mprehtë sa të kujtojë rrugët dhe ndërtesat që ish-sunduesi i saj ndërtoi në shekullin e kaluar, por jo qeniet njerëzore që shfrytëzoi gjatë dekadave të fundit. Një popull mjaftueshëm i traumatizuar nga e kaluara e tij e afërt, saqë ka fshirë nga kujtesa atë të largëtën, dhe i qeverisur nga një elitë politike e nënshtruar, që i bindet rendit liberal dhe që do të përsërisë mantrën se duhet të ndajmë të gjithë pasojat e migracionit, pa e vënë kurrë në dyshim shkakun e tij gjeopolitik.
Megjithatë, do të ishte naive të kritikosh përpjekjet e Starmer për të trajtuar çështjen e migracionit duke moralizuar këto çështje, siç janë të prirur të bëjnë shumë njerëz të së majtës. Kur argumenti se duhet të jemi "pragmatikë" është i pari që vihet në tavolinë, parimet – kujtesa, përgjegjësia, kujdesi për njerëzit e cenueshëm, mund ta quani si të doni – tashmë janë pezulluar.
Si ta kundërshtosh atëherë? Ndoshta thjesht me logjikë të qartë. Marrëveshjet e migracionit si ajo që me sa duket po shqyrton Partia Laburiste bazohen në disa supozime: që migracioni në vetvete është një problem, që migracioni i parregullt luftohet më mirë me kufizime të rrepta kufitare, dhe që ndalimi jashtë kufijve mund të veprojë si një pengesë. Ka shumë kërkime që tregojnë se secili supozim është i diskutueshëm. Por edhe duke supozuar se janë të vlefshme, ka tre çështje të tjera me të cilat çdo politikan “pragmatik” duhet të përballet.
Politikisht, modeli shqiptar paraqitet si një risi në menaxhimin e flukseve migratore sepse përfshin bashkëpunimin midis një vendi kandidat për në BE dhe një shteti anëtar të BE-së. I frymëzuar nga dëshira për të gjetur një zgjidhje “strukturore” për çështjen e emigracionit të parregullt, në realitet bën të kundërtën: lë për negociata bilaterale atë që duhet të realizohet si rezultat i një procesi të gjerë të BE-së. Më shumë se kaq, dhe më e rëndësishme për Mbretërinë e Bashkuar, e cila nuk ka plan të ribashkohet me BE-në, krijon një precedent të rrezikshëm ku vendet individuale ndjekin marrëveshje të veçanta për të adresuar “problemin” e tyre të migracionit, duke shmangur kështu mundësitë për një proces të vërtetë të koordinuar në të gjithë Evropën.
Së dyti, parimi i moskthimit me forcë, i sanksionuar në konventën e OKB-së të vitit 1951 për statusin e refugjatëve, ndalon dëbimin ose kthimin e njerëzve në vende të cilat konsiderohen të pasigurta. Meloni këmbëngul se Shqipëria është e sigurt, duke përmendur statusin e saj si kandidate për në BE. Por nëse kjo është e vërtetë, atëherë pse gratë shtatzëna, fëmijët dhe kategori të tjera të cenueshme janë të përjashtuara nga marrëveshja?
Së treti, ekziston çështja ekonomike. Për të përmbushur ligjin ndërkombëtar, migrantët e dëbuar duhet të mbeten përgjegjësi e Italisë. Sipas marrëveshjes midis Italisë dhe Shqipërisë, Italia është përgjegjëse për të gjitha kostot e ndërtimit dhe menaxhimit të dy qendrave, si dhe për personelin policor, mjekët, infermierët dhe zyrtarët administrativë, për një shpenzim total që është llogaritur të arrijë në 670 milionë euro (562 milionë paund). Një emigrant i parregullt në Shqipëri i kushton Italisë po aq ose më shumë sesa do të kushtonte nëse përpunohej në territorin e saj. I vetmi përfitim është që emigrantët bëhen të padukshëm – "lontano dagli occhi, lontano dal cuore," siç thotë një fjalë e urtë italiane (larg syve, larg zemrës).
Na thuhet se qeveria e Starmer është pragmatike dhe e interesuar për atë që funksionon. Por si mund të quhet një “zgjidhje” që nuk ka asnjë kuptim logjik nga pikëpamja politike, ligjore dhe ekonomike si “pragmatike”?
Ndoshta ka vetëm një përgjigje të besueshme: propaganda. Laburistët e dinë se janë në një shumicë të pasigurt, të kërcënuar nga politikanë të së djathtës ekstreme që bërtasin për rrezikun e migracionit. Partia Laburiste dukshëm mendon se mund të dërgojë një mesazh për votuesit më të djathtë në koalicionin e saj se edhe ajo është e ashpër ndaj migrantëve. Duke bërë këtë, ajo i merr të mirëqenë mbështetësit e saj liberalë dhe të majtë. Ata mund të pezullojnë parimet e tyre dhe ta falin retorikën për një farë kohe. Por kontradiktat politike, ligjore dhe ekonomike do të mbeten. Dhe nëse planet përparojnë, ata do të fillojnë të pyesin se çfarë lloj pragmatizmi po mbështesin.
Sondazh
Lexo gjithashtu
