Në raportin e fundit të Komisionit Evropian për Shqipërinë, praktikat e amnistisë për individë të dënuar për korrupsion janë shfaqur si një shqetësim i rëndësishëm, duke theksuar nevojën për rritjen e transparencës dhe integritetit në institucionet vendase.
Raporti evidenton polarizimin politik dhe sfidat në reformën zgjedhore, duke vënë në pah nevojën për një angazhim më të fortë për sundimin e ligjit dhe respektimin e standardeve evropiane. Pavarësisht përparimeve në disa fusha, Shqipëria vazhdon të përballet me pengesa të rëndësishme në rrugën e saj drejt integrimit evropian.
Disa pika të rëndësishme në këtë raport, të evidentuar nga Newsbomb.al, nga kuadri zgjedhor e deri te presioni konkurrues dhe forcat e tregut.
Kuadri zgjedhor është i përshtatshëm për organizimin e zgjedhjeve demokratike. Parlamenti miratoi ndryshime në Kodin Zgjedhor. Megjithatë, ka pasur pak përparim në trajtimin e rekomandimeve të mbetura nga OSBE/ODIHR dhe Komisioni i Venecias, pasi mandati i komisionit të përkohshëm të Parlamentit për reformën zgjedhore përfundoi pa rezultate.
Parlamenti mund të ushtrojë kompetencat e tij në një mënyrë kryesisht të kënaqshme. Megjithatë, mbikëqyrja e tij mbi ekzekutivin mbetet e kufizuar. Aktiviteti i Parlamentit u ndikua nga përplasjet e vazhdueshme midis shumicës qeverisëse dhe një pjese të opozitës midis tetorit 2023 dhe marsit 2024. Këto përplasje reflektonin një mungesë të dialogut politik konstruktiv dhe gjithëpërfshirës dhe çuan në ndërprerje nga deputetët e opozitës për shkak të kufizimeve të pretenduara ndaj të drejtave të tyre. Pavarësisht rikthimit të mirëpritur të funksionimit normal të Parlamentit në mars 2024, polarizimi politik mbetet i lartë. Kjo vazhdon të ndikojë negativisht në rolet legjislative dhe mbikëqyrëse të Parlamentit dhe vonon emërimet e individëve në pozita kyçe.
Strukturat e Shqipërisë për procesin e integrimit janë në funksion. Këto struktura të integrimit në BE u konsoliduan më tej dhe përfunduan me sukses procesin e skanimit në nëntor 2023. Ekspertiza e integrimit në BE, planifikimi dhe mekanizmat ndërinstitucionalë do të duhet të forcohen për të përballuar procesin e anëtarësimit në BE. Qeveria duhet të intensifikojë përpjekjet për t'u angazhuar në komunikimin publik për integrimin në BE.
Qeveria vazhdoi të tregojë angazhimin e saj për integrimin në BE. Gjatë periudhës së raportimit u realizuan tre valë ndryshimesh qeveritare. Një proces i ri i rëndësishëm reforme mbi ‘qeverisjen e mirë, sundimin e ligjit dhe anti-korrupsionin për Shqipërinë 2030’ u nis nga Parlamenti, me kërkesë të Kryeministrit, por pa mbështetje nga të gjitha partitë. Qeveria vazhdoi të miratojë politika dhe ligje që ngrejnë shqetësime për respektimin e standardeve të BE-së. Ndarja e përgjegjësive midis qeverisë lokale dhe asaj qendrore mbetet shqetësuese. Përpjekjet janë ende të nevojshme për të përmirësuar burimet financiare, kapacitetin administrativ dhe autonominë fiskale të njësive të qeverisjes vendore.
Organizatat e shoqërisë civile (OSHC) në Shqipëri operojnë në një mjedis sfidues, duke përfshirë kërkesat për regjistrim dhe mungesën e fondeve publike për OSHC-të. Roli i shoqërisë civile, duke përfshirë në procesin e negociatave për anëtarësim në BE, duhet të forcohet më tej. Strukturat ekzistuese për konsultimin e shoqërisë civile duhet të forcohen dhe të bëhen plotësisht funksionale. Përveç kësaj, kushtet e nevojshme për përjashtimin efektiv nga TVSH-ja duhet të vendosen pa vonesa të mëtejshme.
Shqipëria është mesatarisht e përgatitur në fushën e reformës së administratës publike (RAP). Ka bërë përparim të kufizuar në përmbushjen e rekomandimeve të vitit të kaluar. Një pozicion i ri i Ministrit të Shtetit për Administratën Publike dhe Anti-Korrupsion u krijua në janar 2024, duke siguruar udhëheqje të qartë politike për agjendën e RAP dhe pritet të përmirësojë koordinimin e përgjithshëm të përpjekjeve për reformë. Strategjia e re për Menaxhimin e Financave Publike (MFP) për periudhën 2023-2030 u miratua në qershor 2024 dhe një strategji e re Kombëtare Anti-Mashtrim do të miratohet deri në fund të vitit 2024. Për të intensifikuar përpjekjet, reforma të mëtejshme kundër korrupsionit do të përfshihen në Agjendën e Reformave. Zhvillimi i strategjive për reformën e administratës publike (RAP) dhe kundër korrupsionit vazhdoi, por miratimi i tyre është ende në pritje.
Shqipëria është mesatarisht e përgatitur dhe ka bërë përparim në funksionimin e sistemit gjyqësor. Shqipëria vazhdoi të zbatojë reformën në drejtësi dhe procesin e vetting-ut, që çoi në përmirësime të dukshme në funksionimin e sistemit gjyqësor që duhet të mbahen. Fundi i procesit të vetting-ut në instancën e parë është i afërt, duke mbetur vetëm 11 raste nga 805 deri më 3 tetor 2024. Vazhdojnë shqetësimet për ndërhyrje dhe presion të mundshëm politik në sistemin gjyqësor dhe për mangësitë në emërimet bazuar në meritë të anëtarëve jo-magjistratë të Këshillit të Lartë Gjyqësor (KLGJ) dhe Këshillit të Lartë të Prokurorisë (KLP) dhe për integritetin e tyre. Harta e re gjyqësore u zbatua, por ende ka sfida me cilësinë dhe efikasitetin e drejtësisë. Disa akte përgatitore u miratuan për implementimin e një sistemi të integruar të menaxhimit të çështjeve, por mungojnë alokimet e nevojshme buxhetore, sidomos për komponentin e gjykatave.
Shqipëria ka një nivel përgatitjeje nga mesatar në të moderuar në luftën kundër korrupsionit dhe ka treguar përparim. Vazhdimi i zbatimit të vetting-ut ka pasur një ndikim pozitiv në luftën kundër korrupsionit në gjyqësor. Fundi i vetting-ut për të gjithë gjyqtarët dhe prokurorët është i afërt në instancën e parë, me 794 raste të mbyllura nga 805 (98% e totalit). Një rezultat tjetër i drejtpërdrejtë i vetting-ut u regjistrua në shtator 2024, pasi KPK-ja i referoi 19 raste vetting-u me elementë kriminalë të dukshëm për hetim të mëtejshëm në prokurori, duke ndjekur kështu një rekomandim kryesor nga BE.
Struktura e Specializuar për Anti-Korrupsion dhe Krimin e Organizuar (SPAK) ka vazhduar të japë rezultate të mira duke avancuar më tej në ndjekjen penale dhe hetimin e rasteve komplekse të anti-korrupsionit, përfshirë ato që përfshijnë politikanë dhe zyrtarë të nivelit të lartë, si dhe raste që përfshijnë mbrojtjen e interesave financiare të BE-së. Kapaciteti i SPAK-ut në hetimet financiare është rritur dhe përdorimi sistematik i hetimeve financiare dhe konfiskimi i pasurive është përmirësuar. Në përgjithësi, korrupsioni mbetet një shqetësim serioz dhe përpjekjet parandaluese kanë pasur një ndikim të kufizuar. Miratimi i një ligji të gjerë për amnisti çoi në faljen e plotë të 40 individëve të dënuar nga gjykatat e SPAK-ut dhe uljen e dënimeve për 65 të tjerë, gjë që ngre shqetësime. Nevojiten vlerësime të synuara të rrezikut dhe masa të dedikuara për të adresuar korrupsionin në sektorët më të ndjeshëm, përfshirë policinë, doganat, menaxhimin e tokës dhe pronave, kadastrën shtetërore dhe prokurimin publik.
Kuadri ligjor i Shqipërisë ofron një bazë të përgjithshme të mirë për mbrojtjen e të drejtave themelore. Progresi gjatë periudhës së raportimit përfshiu miratimin e një strategjie të re për mbrojtjen e viktimave të krimit, si dhe rezultatet paraprake të regjistrimit kombëtar të popullsisë dhe banesave të publikuara në qershor. Përpjekjet për zbatimin e plotë duhet të intensifikohen, veçanërisht në fushat e dhunës ndaj grave, mbrojtjes së të drejtave pronësore dhe të drejtave të personave që i përkasin minoriteteve.
Shqipëria ka një nivel përgatitjeje nga mesatar në të moderuar në fushën e lirisë së shprehjes dhe nuk ka bërë përparim gjatë periudhës së raportimit. Pavarësia dhe pluralizmi i medias vazhduan të ndikohen nga përqendrimi i lartë i tregut, mbivendosja e interesave të biznesit dhe politikës, mungesa e transparencës së burimeve të financimit, përqendrimi i lartë i pronësisë mediatike, intimidimi dhe kushtet e pasigurta të punës për gazetarët.
Shqipëria ka një nivel përgatitjeje nga mesatar në të moderuar në përputhjen me acquis-in e BE-së në luftën kundër krimit të organizuar. U bë disa përparime për përmbushjen e rekomandimeve të vitit të kaluar duke rritur kapacitetin e SPAK për hetime financiare (me qasje të përmirësuar në bazat e të dhënave), duke forcuar luftën kundër pastrimit të parave dhe duke konfiskuar pasuri të lidhura me krimin e organizuar. Shqipëria duhet të vazhdojë të punojë për të siguruar pavarësinë e agjencive të saj të zbatimit të ligjit.
Shqipëria ka një nivel të mirë përgatitjeje për të zhvilluar një ekonomi tregu funksionale dhe ka bërë disa përparime në këtë fushë. Rritja ekonomike ka qenë e qëndrueshme, e ndihmuar nga turizmi i fortë dhe investimet në rritje. Inflacioni vazhdoi të bjerë. Shkalla e punësimit dhe e aktivitetit u rritën, por papunësia mbeti relativisht e lartë, veçanërisht midis të rinjve. Performanca fiskale u përmirësua ndjeshëm me ulje të deficitit dhe raportit të borxhit. Sektori financiar mbeti i qëndrueshëm, fitimet e bankave u rritën dhe zgjerimi i kreditimit vazhdoi. Megjithatë, ndërmjetësimi financiar mbetet i ulët. Një ekonomi e madhe informale pengon mjedisin e biznesit dhe konkurrencën.
Shqipëria ka një nivel përgatitjeje për t'u përballur me presionin konkurrues dhe forcat e tregut brenda BE-së dhe ka bërë disa përparime në këtë fushë. Infrastruktura e transportit është përmirësuar, por mbeten boshllëqe në infrastrukturë, dhe digjitalizimi dhe arsimi kanë nevojë për përmirësime të mëtejshme. Eksportet e shërbimeve (turizmi) janë rritur, por eksportet e mallrave mbeten shumë më poshtë potencialit të tyre.
Sondazh
Lexo gjithashtu
