
Donald Trump do ta përfundojë javën e parë të punës së presidencës së tij të dytë duke vizituar komunitetet e goditura nga përmbytjet dhe zjarret në Karolinën e Veriut dhe Kaliforni.
Ky do të jetë turneu i parë që nga marrja e pushtetit, pas një të enjteje të ngarkuar ku ai nxori shumë urdhra ekzekutivë dhe më shumë falje.
Urdhri që ka tërhequr më shumë vëmendje është ai që do të çojë në publikimin e dokumenteve për vrasjet e JFK dhe MLK.
Presidenti John F. Kennedy u vra në Dallas në vitin 1963, ndërsa lideri i të drejtave civile Martin Luther King Jr. pesë vite më vonë.
Gjithashtu, të enjten Trump fali 23 aktivistë kundër abortit, një ditë para se të mbajë një fjalim virtual në eventin vjetor "Marshi për Jetën". Ai gjithashtu nënshkroi urdhra të tjerë ekzekutivë, përfshirë një që mbështet kriptovalutat.
Përdorimi i urdhrave ekzekutivë nga ana e tij - të shpejtë dhe me një gamë të gjerë - ka fuqinë e ligjit, por mund të shfuqizohen më lehtë dhe disa prej tyre do të përballen me sfida ligjore.
Ja disa prej veprimeve të Trump deri më tani:
Emigracioni
'Refuzoni, riatdhesoni dhe largoni'
Pas një vale fillestare urdhrash ekzekutivë, Trump nxori një tjetër që kërkon nga qeveria të "pezullojë hyrjen fizike të të huajve të përfshirë në një pushtim të SHBA përmes kufirit jugor". Urdhri i bën thirrje zyrtarëve që të "refuzojnë, riatdhesojnë dhe largojnë menjëherë" këta individë.
'Emergjencë kombëtare'
Trump ka deklaruar se "sovraniteti i Amerikës është nën sulm", duke e shpallur këtë një emergjencë kombëtare që i lejon të lirojë më shumë fonde për të forcuar kufirin me Meksikën.
I njëjti urdhër i udhëzon zyrtarët të rinisin përpjekjet për të ndërtuar një mur kufitar me Meksikën, një projekt i nisur gjatë presidencës së tij të parë. Megjithatë, ky nuk është një urdhër ekzekutiv dhe është e paqartë se si do të financohet kjo përpjekje.
Mbyllja e kufirit
Presidenti u ka thënë forcave ushtarake të "mbyllin kufijtë", duke përmendur fluksin e drogave ilegale, trafikimin njerëzor dhe krimet e lidhura me kalimet e kufirit.
Shtetësia me të drejtën e lindjes
Trump ka urdhëruar që zyrtarët të mohojnë të drejtën për shtetësi për fëmijët e migrantëve që ndodhen në SHBA në mënyrë të paligjshme ose me viza të përkohshme.
Por Amendamenti i 14-të i Kushtetutës së SHBA-së ka interpretuar prej kohësh se garanton këtë të drejtë, dhe urdhri i Trump u sfidua menjëherë në një gjykatë federale.
Shpallja e grupeve kriminale si terroriste
Trump ka shpallur kartelet e drogës dhe bandat ndërkombëtare si organizata terroriste të huaja, duke shtuar banda si MS-13 nga Salvadori në një listë që përfshin të ashtuquajturin Shtet Islamik.
'Qëndroni në Meksikë' dhe asnjë 'kap dhe liro'
Trump ka rikthyer politikën e tij "Qëndroni në Meksikë" nga mandati i tij i parë. Kjo politikë kthente rreth 70,000 azilkërkues jo-meksikanë në kufi për të pritur seancat e tyre, përpara se të anulohej nga Presidenti Joe Biden.
I njëjti urdhër kërkon përfundimin e politikës "kap dhe liro", e cila lejon migrantët të jetojnë në komunitetet e SHBA-së ndërsa presin seancat e tyre. Trump më parë kishte premtuar "programin më të madh të dëbimit në historinë amerikane", por kjo mund të përballet me sfida ligjore dhe logjistike.
Urdhri gjithashtu mbylli një nga kanalet kryesore të imigracionit gjatë epokës Biden: një iniciativë sponsorizimi që lejonte deri në 30,000 migrantë nga Kuba, Haiti, Nikaragua dhe Venezuela të udhëtonin me avion drejt SHBA-së. Ishte krijuar për të reduktuar kalimet ilegale.
Dënimi me vdekje për disa kriminelë imigrantë
Trump ka urdhëruar që të rikthehet dënimi federal me vdekje. Ekzekutimet nuk kanë ndodhur në vitet e fundit. Kjo do të zbatohej për çdo "krim kapital të kryer nga një i huaj që ndodhet ilegalisht në këtë vend" dhe për këdo të dënuar për vrasjen e një oficeri të rendit.
Rivendosja e refugjatëve
Trump ka pezulluar programin e rivendosjes së refugjatëve në SHBA, megjithëse detajet mbeten të paqarta.
Klima dhe energjia
Tërheqja nga Marrëveshja e Parisit
Trump ka nënshkruar tërheqjen nga Marrëveshja e Parisit për klimën – marrëveshja historike ndërkombëtare për të kufizuar rritjen e temperaturave globale. Ai do të duhet të presë një vit për ta realizuar këtë. Më parë ishte tërhequr në vitin 2017, përpara se Biden ta rikthente SHBA-në në marrëveshje.
'Emergjencë energjetike'
Trump ka shpallur një "emergjencë kombëtare energjetike", duke premtuar mbushjen e rezervave të naftës. Në fjalimin e tij inaugurues, ai premtoi të "shpojë, pa pushim" për më shumë burime fosile.
Karburantet në Alaskë
Ai nënshkroi një urdhër ekzekutiv të titulluar "çlirimi i potencialit të jashtëzakonshëm të burimeve të Alaskës", duke premtuar të "zhbllokojë" naftën, gazin dhe burime të tjera natyrore nga shteti.
Përfundimi i Marrëveshjes së Gjelbër të Re
Trump ka ndalur Marrëveshjen e Gjelbër të Re, një seri masash të ndërmarra nga Biden për të nxitur punët e gjelbra, për të rregulluar industrinë e karburanteve fosile dhe për të kufizuar ndotjen.
Ai ka urdhëruar agjencitë të ndalin fondet e miratuara përmes dy ligjeve, Aktit të Reduktimit të Inflacionit dhe një tjetër ligj për infrastrukturën dhe vendet e punës. Trump ka deklaruar se SHBA do të ndalojë dhënien me qira të fermave me erë dhe do të revokojë atë që ai e quan "mandat" për automjetet elektrike.
Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH)
Trump nënshkroi një urdhër ekzekutiv për të nisur procesin e tërheqjes së SHBA-së nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH). Kjo shënon herën e dytë që Trump urdhëron tërheqjen e SHBA-së nga OBSH, pasi Biden e riktheu. Trump ka kritikuar mënyrën se si institucioni me bazë në Gjenevë menaxhoi pandeminë e Covid-19.
Diversiteti dhe gjinia/ Personat transgjinorë
Trump ka deklaruar se SHBA-ja do të njohë vetëm "dy sekse, mashkull dhe femër. Këto sekse nuk janë të ndryshueshme dhe bazohen në realitete themelore dhe të padiskutueshme".
Pritet që kjo politikë të ndikojë në politikat për personat transgjinorë që lidhen me komunikimet qeveritare, mbrojtjen e të drejtave civile, financimin federal dhe burgjet. Gjithashtu do të ndikojë në dokumente zyrtare si pasaportat dhe vizat.
Në të njëjtin urdhër ekzekutiv, Trump i dha fund të gjitha programeve, politikave, deklaratave dhe komunikimeve qeveritare që promovojnë ose mbështesin "ideologjinë gjinore".
Diversiteti, Barazia dhe Përfshirja (DEI)
Të martën në mbrëmje, një memorandum, i ndjekur nga një urdhër tjetër ekzekutiv, mbylli të gjitha zyrat e programeve të diversitetit, barazisë dhe përfshirjes (DEI) brenda qeverisë federale "me efekt të menjëhershëm", duke u dhënë atyre afat deri në orën 17:00 ET të mërkurën për të zbatuar urdhrin.
Një ditë më parë, pas inaugurimit, Trump kishte pezulluar të gjitha këto programe, duke i quajtur "radikale dhe të shpërdoruara". Administrata ka premtuar gjithashtu veprime të mëtejshme që mund të ndikojnë në sektorin privat.
TikTok
Trump ka nënshkruar një direktivë që shtyn me 75 ditë zbatimin e një ligji që do të ndalonte aplikacionin në pronësi kineze TikTok në SHBA. Platforma ishte mbyllur përkohësisht një ditë para inaugurimit për të respektuar ligjin – i cili kërkon që aplikacioni të ketë një pronar të ri amerikan. Trump më parë mbështeste një ndalim të TikTok, por tregoi se ndryshoi kurs pasi videot e fushatës së tij tërhoqën miliarda shikime. I pyetur se çfarë do të bëjë veprimi pas nënshkrimit, ai tha se i jep të drejtën "ta shesë ose ta mbyllë".
Kryengritja e Kapitolit në 2021
Trump njoftoi se ka dhënë falje për pothuajse 1,600 nga mbështetësit e tij që u arrestuan pas kryengritjes në Kapitolin e SHBA-së në vitin 2021. Trump i ka quajtur shpesh të arrestuarit gjatë kryengritjes "pengje". Të paktën 600 prej tyre u akuzuan për sulm ose pengim të zyrtarëve federalë.
Reduktimi i dënimeve për Oath Keepers dhe Proud Boys
Trump gjithashtu reduktoi dënimet për anëtarët e Oath Keepers dhe Proud Boys, grupe të ekstremit të djathtë që u dënuan për konspiracion të dhunshëm në lidhje me kryengritjen.
Një avokat i ish-udhëheqësit të Proud Boys, Henry "Enrique" Tarrio, i cili ishte dënuar me 22 vjet për konspiracion të dhunshëm, tha se klienti i tij gjithashtu priste të lirohej.
Falje të tjera/ Aktivistët kundër abortit
Trump fali njëzet e tre persona që Shtëpia e Bardhë i përshkroi si "protestues paqësorë pro-jetës". Dhjetë prej tyre ishin ndjekur penalisht gjatë administratës Biden për bllokimin e një klinike aborti në Ëashington DC në vitin 2020.
Silk Road
Trump deklaroi se ka nënshkruar një falje të plotë dhe të pakushtëzuar për Ross Ulbricht, krijuesin e Silk Road, një treg në dark ëeb ku shiteshin droga të paligjshme. Ulbricht u dënua në vitin 2015 në Neë York për një konspiracion që përfshinte narkotikë dhe pastrim parash, duke marrë një dënim të përjetshëm. Megjithatë, Trump iu bashkua libertarianëve që pretendonin se dënimi ishte një shembull i tejkalimit të kompetencave qeveritare.
Reformat qeveritare/ Doge dhe Elon Musk
Trump ka nënshkruar një direktivë për krijimin e Departamentit të Efiçencës Qeveritare (Doge) – një organ këshillimor i ri për uljen e kostove të qeverisë. Pritet që Elon Musk të jetë në krye të këtij departamenti, dhe Trump ka njoftuar veçmas se Musk do të ketë një zyrë për rreth 20 punonjës.
Ndalimi i punësimeve federale
Një urdhër tjetër ndalon çdo punësim të ri federal – me përjashtim të ushtrisë së SHBA-së dhe disa kategorive të tjera – deri sa administrata Trump të marrë kontroll të plotë mbi qeverinë.
Punonjësit federalë të rikthehen në zyrë
Trump ka nënshkruar gjithashtu një memorandum që urdhëron që punonjësit federalë të punojnë në zyrë dhe të mos lejohen të punojnë nga shtëpia.
Censura
Një direktivë tjetër urdhëron "rivendosjen e lirisë së fjalës dhe parandalimin e censurës qeveritare". Ajo udhëzon prokurorin e përgjithshëm të hetojë veprimet e zyrtarëve në disa agjenci – si Departamenti i Drejtësisë, Komisioni i Letrave me Vlerë dhe Shkëmbimeve (SEC), dhe Komisioni Federal i Tregtisë (FTC) – gjatë epokës Biden.
Ndjekjet penale politike
Një urdhër ekzekutiv tjetër synon t'i japë fund "armatosjes së qeverisë kundër kundërshtarëve politikë". Ai urdhëron një rishikim të punës së agjencive të ndryshme të zbatimit të ligjit dhe inteligjencës gjatë administratës Biden për të "identifikuar çdo rast" të dyshuar të armatosjes dhe për të rekomanduar "masa korrigjuese të përshtatshme".
Revokimi i politikave të Biden/ "America-First"
Trump ka shpallur një pauzë në ndihmat e huaja, duke theksuar se dëshiron një rishikim të programeve të ndihmës ndërkombëtare. Karoline Leavitt, zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë, tha se kjo është pjesë e një politike të re të jashtme "America-First".
Sanksionet ndaj kolonëve izraelitë
Trump anuloi sanksionet që Biden kishte nisur të vendoste ndaj kolonëve izraelitë ekstremistë dhe grupeve koloniale në Bregun Perëndimor të pushtuar, pothuajse një vit më parë. Urdhri ekzekutiv i administratës së mëparshme kishte në shënjestër izraelitët që "dëmtonin paqen, sigurinë dhe stabilitetin në Bregun Perëndimor", si përgjigje ndaj një vale sulmesh ndaj palestinezëve dhe pronës së tyre në këtë territor.
Kuba
Trump dëshiron të zhbëjë vendimin e fundit të Biden për të hequr Kubën nga lista e SHBA-së e sponsorëve shtetërorë të terrorizmit. Ai mund të rikthejë gjithashtu sanksionet kundër Venezuelës. Të dyja këto vende ishin objektiva të shpeshta të kritikave të tij gjatë administratës së parë.
Ngrirja rregullatore
Një urdhër tjetër udhëzon agjencitë federale që të mos nxjerrin asnjë rregullore të re deri sa administrata Trump të marrë kontroll të plotë mbi qeverinë.
Punonjësit federalë të pavaksinuar
Si pjesë e një direktive për të zhbërë politikat e epokës Biden, Trump revokoi urdhrin që kërkonte që punonjësit federalë të vaksinoheshin kundër Covid-it. Ai ka premtuar të rikthejë 8,000 ushtarë të shkarkuar për shkak të mandatit të Pentagonit për vaksinën Covid – me pagë të plotë.
Ekonomia/ Lufta kundër inflacionit
Trump ka nënshkruar një direktivë që u kërkon të gjitha departamenteve dhe agjencive federale të adresojnë koston e jetesës. Direktiva, e cila nuk është urdhër ekzekutiv, i kërkon agjencive të shqyrtojnë uljen e kostove për strehimin, kujdesin shëndetësor, artikujt kryesorë të familjes, ushqimet dhe karburantet. Raporti pritet të dorëzohet brenda 30 ditësh, por nuk janë dhënë detaje se si administrata Trump planifikon t'i ulë këto kosto.
Inteligjenca Artificiale (AI)
Trump ka nënshkruar një direktivë të quajtur "Heqja e Pengesave për Udhëheqjen Amerikane në Inteligjencën Artificiale", me qëllimin që SHBA të jetë "lideri global në AI". Urdhri revokon disa politika ekzistuese për AI, që Trump thotë se kanë penguar inovacionin. Gjithashtu, urdhri lidhet me projektin e propozuar të quajtur "Stargate", një investim prej 500 miliardë dollarësh për ndërtimin e qendrave të mëdha të të dhënave për AI në SHBA.
Shkenca dhe teknologjia
Kjo direktivë krijon Këshillin e Këshilltarëve të Presidentit për Shkencë dhe Teknologji, një grup me jo më shumë se 24 anëtarë, përfshirë një këshilltar special për AI dhe kripto. Ky grup do të këshillojë presidentin Trump për çështje shkencore dhe teknologjike për të formësuar vendimmarrjen politike dhe për të "shfrytëzuar fuqinë e plotë të inovacionit amerikan".
Teknologjia financiare dixhitale
Trump ka nënshkruar një urdhër ekzekutiv për të rregulluar dhe promovuar industrinë e kriptovalutave, si dhe për të eksploruar krijimin e aseteve dixhitale. Urdhri mbron dhe promovon aksesin në rrjetet publike të blockchain, zhvillimin e softuerit, pjesëmarrjen në minierat e kriptovalutave dhe validimin e transaksioneve. Qeveria federale është vendosur prapa zgjerimit të industrisë së kriptos në SHBA.
Dokumentet sekrete
Trump ka urdhëruar publikimin e dokumenteve të klasifikuara në lidhje me vrasjen e Presidentit John F. Kennedy në vitin 1963, si dhe vrasjen e Senatorit Robert Kennedy dhe liderit të të drejtave civile Martin Luther King Jr. "Aq shumë njerëz kanë pritur për këtë për vite, për dekada," tha ai pas nënshkrimit të urdhrit.
Ndërrimi i emrave të gjeografisë
Trump ka urdhëruar sekretarin e brendshëm të ndryshojë emrin e Gjirit të Meksikës në "Gjirin e Amerikës". Gjithashtu, urdhri kërkon që emri i malit Denali në Alaskë të ndryshohet në Malin McKinley, për të nderuar presidentin e 25-të të Amerikës. Presidenti Barack Obama e kishte ndryshuar më parë emrin në Denali për të reflektuar emërtimin tradicional të malit nga fiset vendase.
Njohja e Fisit Lumbee
Trump ka nënshkruar një direktivë për njohjen federale të plotë të fisit Lumbee, një grup prej rreth 55,000 amerikanësh vendas që jetojnë kryesisht në një qark të Karolinës së Veriut. Njohja federale sjell të drejta ligjore dhe përfitime nga qeveria, si kujdesi shëndetësor dhe grantet për strehim./BBC